Już niedługo będzie miał miejsce kolejny zjazd ZHP. Zgodnie z nowymi zasadami zawartymi w Ordynacji Wyborczej ZHP (uchwała nr 75/XXXVI Rady Naczelnej ZHP z dnia 3 marca 2013 r.), projekty uchwał muszą być przekazane uczestnikom zjazdu z głosem decydującym w formie pisemnej bądź elektronicznej nie później niż na 45 dni przed terminem zjazdu zwykłego ZHP, pod rygorem nieprzedłożenia ich zjazdowi. Przekazanie może nastąpić osobiście, za pośrednictwem poczty lub poczty elektronicznej (punkt 42 ordynacji). W przypadku wniesienia projektu uchwały po wskazanym terminie o jego przyjęciu pod obrady decyduje Zjazd ZHP.
Zostało mało czasu, zastanówmy się zatem, czy nie warto, by zjazd przegłosował uchwałę dotycząca specjalności. W minionych latach mieliśmy spore blokady decyzyjne dotyczące m.in. wodniaków. Innych specjalności także. Czy nie sądzicie, że w przypadku przygotowania i przegłosowania projektu prostej konstrukcyjnie uchwały dotyczącej specjalności, a określającej podstawy ich działania (definicję, grupę podstawową stosowania pełni metody i metodyk harcerskich w danej specjalności, zakres niezbędnych pomocy metodycznych koniecznych do opracowania dla każdej specjalności i zapisy końcowe (np. zapis stwierdzający, że w niektórych specjalnościach możliwe jest korzystanie z innego kroju mundurów)), w kolejnych latach łatwiej będzie przygotować to wszystko, co drużynowemu specjalnościowemu jest potrzebne do pracy?
Zapraszam do szybkiej wymiany pomysłów i propozycji - mamy na to jedynie kilka dni.
Myślę, że jak wstawimy tu propozycje zapisów (w sumie powinno się wszystko zmieścić w 4-5 zdaniach), to potem mogę próbować to zredagować i po korekcie dać delegatowi z rodowodem specjalnościowym do zgłoszenia.
Sprawa jest dość delikatna. W tej chwili w ZHP funkcjonują już tak naprawdę tylko dwie specjalności: ratownicza i wodna. HSR opiera swą działalność wyłącznie na klubach specjalnościowych, drużyny wędrownicze o stałej specjalności ratowniczej w zasadzie nie istnieją. W tej sytuacji próba przepchnięcia jakiejkolwiek uchwały mówiącej, że drużyny są super, a kluby są be, byłaby z góry skazana na niepowodzenie.
Co w ogóle miałoby być celem tej uchwały? Moim zdaniem wyraźne stwierdzenie, że:
1. podstawą funkcjonowania specjalności jest długofalowa praca metodyczna, wykorzystująca specjalność jako alternatywę do tradycyjnych technik, a nie do metodyki
2. podstawowym miejscem, gdzie wychowują się kadry specjalnościowe, są stałe środowiska specjalnościowe (drużyny, szczepy)
3. idea częstych zmian specjalności przez drużyny wędrownicze może być traktowana jako dodatek do systemu, nie jako jego filar, bo w tym modelu nie da się odtwarzać kadry, a kluby czy ośrodki mające w założeniu zapewniać atrakcje poszukującym wędrownikom w praktyce szybko stają się harcerskie tylko z nazwy
Im jednak teraz dłużej o tym myślę, tym mniej to widzę... Nie mam pomysłu, jak sformułować te tezy, nie generując konfliktu z HSR-em.
andrzej_sawula napisał(a): Sprawa jest dość delikatna. W tej chwili w ZHP funkcjonują już tak naprawdę tylko dwie specjalności: ratownicza i wodna. HSR opiera swą działalność wyłącznie na klubach specjalnościowych, drużyny wędrownicze o stałej specjalności ratowniczej w zasadzie nie istnieją. W tej sytuacji próba przepchnięcia jakiejkolwiek uchwały mówiącej, że drużyny są super, a kluby są be, byłaby z góry skazana na niepowodzenie.
Tak - sprawa delikatna. Nie - funkcjonują też inne specjalności, choć nie w takim zakresie. Pełna zgoda, że zapis musi być wyważony - nie może być kategoryczny.
Cytat:
andrzej_sawula napisał(a): Co w ogóle miałoby być celem tej uchwały? Moim zdaniem wyraźne stwierdzenie, że:
1. podstawą funkcjonowania specjalności jest długofalowa praca metodyczna, wykorzystująca specjalność jako alternatywę do tradycyjnych technik, a nie do metodyki
2. podstawowym miejscem, gdzie wychowują się kadry specjalnościowe, są stałe środowiska specjalnościowe (drużyny, szczepy)
3. idea częstych zmian specjalności przez drużyny wędrownicze może być traktowana jako dodatek do systemu, nie jako jego filar, bo w tym modelu nie da się odtwarzać kadry, a kluby czy ośrodki mające w założeniu zapewniać atrakcje poszukującym wędrownikom w praktyce szybko stają się harcerskie tylko z nazwy
Myślę, że wstępem powinno być zdefiniowanie specjalności (mimo, że to może wyglądać na powielenie zapisu z Zasad pracy specjalności...):
1. Specjalność harcerska jest sposobem realizacji programu harcerskiego opartego na metodzie i metodykach harcerskich, poprzez wzbogacenie go o treści charakterystyczne dla danego rodzaju aktywności. Założeniem stosowania specjalności jest długofalowa praca metodyczna, wykorzystująca specjalność jako alternatywę lub uzupełnienie tradycyjnych technik w celu uatrakcyjnienia programu wychowawczego (wykorzystania naturalnych zainteresowań i pasji podopiecznych do zwiększenia skuteczności oddziaływania wychowawczego).
Dalej jak napisałeś - zaznaczenie, gdzie program specjalności da się zrealizować w sposób całościowy - czyli co jest "warsztatem" pozwalającym ten program sprawdzać w praktyce i modyfikować:
2. Podstawowymi podmiotami, umożliwiającymi stosowanie programu danej specjalności w sposób całościowy są samodzielne środowiska specjalnościowe (drużyny, szczepy, związki drużyn danej specjalności).
3. Elementy programu danej specjalności mogą być stosowane poza samodzielnymi środowiskami specjalnościowymi (w klubach specjalnościowych lub jednostkach niespecjacjalnościowych) w celu wzbogacenia ich programu o techniki atrakcyjne dla młodzieży.
Co do kadry - tu jest bardzo delikatnie. "Na rybkie" proponuję zapis:
4. Podnoszenie kwalifikacji kadr specjalności może odbywać się w ramach programu samodzielnego środowiska specjalnościowego, jak również podczas specjalistycznych szkoleń prowadzonych w oparciu o programy ZHP i zewnętrzne programy szkoleń umożliwiające uzyskanie uprawnień państwowych i międzynarodowych w poszczególnych technikach.
OK, no to teraz pierwsze narzucające się automatycznie pytanie: a co ta uchwała miałaby zmienić w stosunku do stanu obecnego?
Na tym właśnie polega problem: że jeśli sformułujemy ogólne, niekonfliktowe zapisy, to stan obecny się w nich zmieści i dostaniemy kontrę jak wyżej. A jeśli sformułujemy uchwałę na zasadzie „Wychowanie specjalnościowe w drużynach”, będzie ona stała w konflikcie z modelem wypracowanym przez HSR i polegnie.
Wysłano: 17.10.2013 12:41
hm. Andrzej Sawuła HR IŻ PZŻ, IMot PZMWiNW, j.st.m i inne...
Zmieni akcenty. Zdefiniowanie w uchwale podstawowych definicji uniemożliwi potem dowolne żonglowanie nimi w uchwałach władz ZHP - da taki szkielet/punkt wyjścia, jaki chcą mieć specjalności pod przyszłe poradnictwo.
GK ZHP - 12) uchwala regulaminy wewnętrzne i instrukcje ZHP, niezastrzeżone dla innych władz ZHP (...)
natomiast - 4. Rada Naczelna ZHP: (...) 2) określa zasady przynależności członków ZHP do poszczególnych grup metodycznych i do jednostek organizacyjnych ZHP, 3) decyduje w sprawach systemu metodycznego, kierunków pracy wychowawczej i pracy z kadrą, 4) określa zasady zdobywania stopni instruktorskich i wymagania z nimi związane, 5) zajmuje stanowisko wobec społecznie ważnych problemów, (...)
Bez wątpienia GK ZHP ma prawo (i obowiązek) decydować w kwestiach tworzenia i działania specjalnościowych jednostek organizacyjnych. Ale już wątpliwe jest czy ma prawo do definiowania co to są specjalności.
Trochę to przypomina sytuację z wypoczynkiem dzieci i młodzieży, gdy dopiero w tym roku MEN, przyciśnięty do muru, raczył przyznać że wg ustawy ma prawo decydować co do zasad realizacji wypoczynku, ale nie ma prawa decydować co to jest wypoczynek. Czyli definiować (wg własnego widzi-mi-się) o tym czy dana forma jest czy nie jest wypoczynkiem.
Podobny problem jest z "Zasadami pracy specjalności ...". Wg mnie, to RN ZHP "popchnięta" przez stosowną uchwałę Zjazdu ZHP, powinna zdefiniować/opisać co to są specjalności i jak, zgodnie z "...systemem metodycznego, kierunkami pracy wychowawczej i pracy z kadrą ...", należy je realizować. A dopiero po tym GK ZHP powinna ustalić "Zasady pracy specjalności...", precyzujące całość "tematu".
Dziękuję pięknie, Czesiu, za wsparcie merytoryczne!
Na ewentualne opracowanie i przesłanie projektu uchwały został praktycznie jeden dzień. Wrzucam propozycję zapisów, pod dyskusję i korekty:
PROJEKT
Uchwała nr … XXXVIII Zjazdu Związku Harcerstwa Polskiego z dnia … grudnia 2013 r. w sprawie wzmocnienia roli harcerskich specjalności w programie wychowania ZHP
I. XXXVIII Zjazd ZHP uznaje konieczność wzmocnienia roli harcerskich specjalności w procesie wychowawczym ZHP, gdzie:
1. Przez specjalność harcerską rozumiany jest sposób realizacji programu harcerskiego opartego na metodzie i metodykach harcerskich, wzbogacony o treści charakterystyczne dla danego rodzaju aktywności ludzkiej.
2. Założeniem stosowania specjalności jest długofalowa praca metodyczna, wykorzystująca specjalność jako alternatywę lub uzupełnienie tradycyjnych technik harcerskich w celu uatrakcyjnienia programu wychowawczego (wykorzystania naturalnych zainteresowań i pasji podopiecznych do zwiększenia skuteczności oddziaływania wychowawczego).
3. Podstawowymi podmiotami, umożliwiającymi stosowanie programu danej specjalności w sposób całościowy są samodzielne środowiska specjalnościowe (drużyny, szczepy, związki drużyn danej specjalności).
4. Elementy programu danej specjalności mogą być stosowane poza samodzielnymi środowiskami specjalnościowymi (w klubach specjalnościowych lub jednostkach niespecjacjalnościowych) w celu wzbogacenia ich programu o techniki atrakcyjne dla młodzieży.
5. Podnoszenie kwalifikacji kadr specjalności może odbywać się w ramach programu samodzielnego środowiska specjalnościowego, jak również podczas specjalistycznych szkoleń prowadzonych w oparciu o programy ZHP i zewnętrzne programy szkoleń umożliwiające uzyskanie uprawnień państwowych i międzynarodowych w poszczególnych technikach.
II. XXXVIII Zjazd ZHP zobowiązuje Radę Naczelną ZHP do zdefiniowania sposobu realizacji wychowania w harcerskich specjalnościach zgodnego z systemem metodycznym, kierunkami pracy wychowawczej i pracy z kadrą ZHP do 31 czerwca 2014 roku.
III. XXXVIII Zjazd ZHP zobowiązuje Główną Kwaterę ZHP do opracowania szczegółowych zasad pracy poszczególnych specjalności do 31 grudnia 2014 roku oraz przygotowania i opublikowania instrukcji i poradników, określających sposoby realizacji programów poszczególnych specjalności w samodzielnych środowiskach specjalnościowych do 31 czerwca 2015 roku.
W pełni zgadzam się z propozycją uchwały zjazdowej i tym chętniej podpisuję się pod nią, jak i proponuję co prędzej zgłosić ją do projektów zjazdowych, by nie umknęła okazja do uporządkowania sfery specjalności na naszej organizacji.
Hafenmeister napisał(a): W pełni zgadzam się z propozycją uchwały zjazdowej i tym chętniej podpisuję się pod nią, jak i proponuję co prędzej zgłosić ją do projektów zjazdowych, by nie umknęła okazja do uporządkowania sfery specjalności na naszej organizacji.
Bardzo się cieszę - to oznacza, że jest pierwszy z delegatów zjazdu przekonany do projektu uchwały.
Pozostaje zastanowić się, czy propozycja projektu co do składni i zawartości jest wolna od błędów oraz dodać uzasadnienie. Macieju, Andrzeju - czy jest szansa, żebyście przedstawili swoje uwagi i treść uzasadnień?
1. W modelu wskazywanym przez uchwałę nie mieści się HSR. Oni nie opierają się na drużynach specjalnościowych, a z drugiej strony w oparciu o kluby i HGR-y realizują długofalowo pełną specjalność, nie jej elementy. (?)
2. w p. 2 zmieniłbym zapis "wykorzystująca specjalność jako alternatywę lub uzupełnienie tradycyjnych technik harcerskich" na "wykorzystująca specjalność jako uzupełnienie lub częściową alternatywę tradycyjnych technik harcerskich" - częstym zarzutem do wodniaków było zawsze, że nie znają w ogóle tradycyjnych "puszczańskich" technik, więc co to za harcerstwo...
Wysłano: 19.10.2013 14:40
hm. Andrzej Sawuła HR IŻ PZŻ, IMot PZMWiNW, j.st.m i inne...
[...] 1. Przez specjalność harcerską rozumiany jest sposób realizacji programu harcerskiego opartego na metodzie i metodykach harcerskich, wzbogacony o treści charakterystyczne dla danego rodzaju aktywności ludzkiej.
2. Założeniem stosowania specjalności jest długofalowa praca metodyczna, traktująca specjalność jako uzupełnienie lub częściową alternatywę tradycyjnych technik harcerskich w celu uatrakcyjnienia programu wychowawczego (wykorzystania naturalnych zainteresowań i pasji podopiecznych do zwiększenia skuteczności oddziaływania wychowawczego).
3. Podstawowymi podmiotami, umożliwiającymi stosowanie programu danej specjalności w sposób całościowy są samodzielne środowiska specjalnościowe (drużyny, szczepy, związki drużyn danej specjalności) lub kluby i grupy specjalnościowe, zapewniające długofalową pracę metodyczną. [...]
Wróciłem, czytam jeszcze raz i mam wątpliwość co do końcowych zobowiązań władz. O ile zobowiązanie Rady do określenia sposobu realizacji specjalności jest w miarę OK, to nie jestem pewien, czy na pewno chcemy zobowiązywać GK do opracowywania nam zasad działania (zwłaszcza w świetle opcji zerowej). Co więcej, obecna forma zapisu zmuszałaby GK do opracowania poradników dla WSZYSTKICH specjalności (czyli w sumie ilu?), co w wielu przypadkach jest trudno sensownie zrobić (artystyczna), a w innych - nie ma sensu (HSG, HSRD, PH - chyba już nie istnieją). Ja bym chyba wolał, żeby Rada określiła sposób wplecenia specjalności w metodykę, a jak któraś specjalność będzie miała taką potrzebę, niech jej Wydział Specjalności poradnik robi. Reasumując, odstrzeliłbym punkt III.
Jeśli nie chcemy go odstrzelić, proponuję takie brzmienie:
III. XXXVIII Zjazd ZHP zobowiązuje Główną Kwaterę ZHP do dokonania przeglądu występujących obecnie w Związku specjalności oraz opracowania poradników określających sposoby realizacji programów poszczególnych specjalności w samodzielnych środowiskach specjalnościowych do 31 czerwca 2015 roku.
edit: Co do samego trybu wnoszenia projektu, Biuro GK potwierdziło, że wystarczy wysłać mailem skan podpisany przez jednego z wnioskodawców, wymieniając w treści wnioskodawców i dając ich w cc:. Kto wysyła?
Wysłano: 19.10.2013 21:30
hm. Andrzej Sawuła HR IŻ PZŻ, IMot PZMWiNW, j.st.m i inne...
Późna pora, więc krótko propozycja zmiany redakcyjnej pkt. III
III. XXXVIII Zjazd ZHP zobowiązuje Główną Kwaterę ZHP do dokonania przeglądu specjalności ZHP oraz opracowania i opublikowania poradników przedstawiających poszczególne, działające specjalności i sposoby realizacji ich programów w samodzielnych środowiskach specjalnościowych do 31 czerwca 2015 roku.
Czyli na razie projekt uchwały jawi się tak: Cytat:
PROJEKT
Uchwała nr … XXXVIII Zjazdu Związku Harcerstwa Polskiego z dnia … grudnia 2013 r. w sprawie wzmocnienia roli harcerskich specjalności w programie wychowania ZHP
I. XXXVIII Zjazd ZHP uznaje konieczność wzmocnienia roli harcerskich specjalności w procesie wychowawczym ZHP, gdzie:
1. Przez specjalność harcerską rozumiany jest sposób realizacji programu harcerskiego opartego na metodzie i metodykach harcerskich, wzbogacony o treści charakterystyczne dla danego rodzaju aktywności ludzkiej.
2. Założeniem stosowania specjalności jest długofalowa praca metodyczna, traktująca specjalność jako uzupełnienie lub częściową alternatywę tradycyjnych technik harcerskich w celu uatrakcyjnienia programu wychowawczego (wykorzystania naturalnych zainteresowań i pasji podopiecznych do zwiększenia skuteczności oddziaływania wychowawczego).
3. Podstawowymi podmiotami, umożliwiającymi stosowanie programu danej specjalności w sposób całościowy są samodzielne środowiska specjalnościowe (drużyny, szczepy, związki drużyn danej specjalności) lub kluby i grupy specjalnościowe, zapewniające długofalową pracę metodyczną.
4. Elementy programu danej specjalności mogą być stosowane poza samodzielnymi środowiskami specjalnościowymi (w klubach specjalnościowych lub jednostkach niespecjacjalnościowych) w celu wzbogacenia ich programu o techniki atrakcyjne dla młodzieży.
5. Podnoszenie kwalifikacji kadr specjalności może odbywać się w ramach programu samodzielnego środowiska specjalnościowego, jak również podczas specjalistycznych szkoleń prowadzonych w oparciu o programy ZHP i zewnętrzne programy szkoleń umożliwiające uzyskanie uprawnień państwowych i międzynarodowych w poszczególnych technikach.
II. XXXVIII Zjazd ZHP zobowiązuje Radę Naczelną ZHP do zdefiniowania sposobu realizacji wychowania w harcerskich specjalnościach zgodnego z systemem metodycznym, kierunkami pracy wychowawczej i pracy z kadrą ZHP do 31 czerwca 2014 roku.
III. XXXVIII Zjazd ZHP zobowiązuje Główną Kwaterę ZHP do dokonania przeglądu specjalności ZHP do 31 grudnia 2014 r. oraz opracowania i opublikowania poradników przedstawiających poszczególne, działające specjalności i sposoby realizacji ich programów w samodzielnych środowiskach specjalnościowych do 31 czerwca 2015 r.
Będzie OK? Druhu Macieju?...
Propozycja uzasadnienia: Cytat:
Uzasadnienie
W upływającej kadencji władz centralnych podjęto niedokończoną próbę zasadniczej zmiany filozofii funkcjonowania specjalności harcerskich w ZHP. Niniejszy projekt uchwały kierunkowej ma na celu odwrócenie tego kroku i powrót do tradycyjnego, wypracowanego przez niemal sto lat modelu funkcjonowania specjalności, z pozostawieniem wprowadzonego niedawno podejścia jako dostępnej nadal dodatkowej alternatywy.
Od początków harcerstwa specjalności realizowane były w drużynach, które prowadziły metodyczną, długofalową pracę harcerską, zaś dla uatrakcyjnienia programu zastąpiły częściowo tradycyjny zestaw technik harcerskich innym, alternatywnym zestawem umiejętności spełniających tę samą funkcję wychowawczą. Wprowadzony niedawno model przedefiniował rolę specjalności, rozdzielając długofalową metodyczną pracę wychowawczą w drużynie od krótkoterminowego działania specjalnościowego, realizowanego w drużynie lub klubie, traktowanego jako uatrakcyjnienie programu, ale nie stanowiącego już integralnej części procesu wychowawczego.
Podstawą obowiązującego dziś modelu jest dorywcze podejście do specjalności, w którym specjalność z narzędzia metodycznego stała się atrakcją programową, a miano drużyny specjalnościowej można zdobywać i tracić. Stoimy na stanowisku, że takie przesunięcie środka ciężkości będzie w dłuższej perspektywie bardzo szkodliwe dla istnienia specjalności, ponieważ nie pozwala na odtwarzanie kadry specjalnościowej. Tradycyjnie głównym źródłem harcerskich kadr specjalnościowych były drużyny i szczepy specjalnościowe, gdzie przez kilka-kilkanaście lat wędrownik i późniejszy instruktor miał szansę zdobyć wysokie umiejętności. Kluby i ośrodki specjalnościowe działające na rzecz coraz to innych, angażujących się krótkoterminowo drużyn nie są w stanie samodzielnie wypełniać tego zadania z uwagi na dużo mniejsze zasoby kadrowe oraz ryzyko utraty harcerskiego charakteru wynikające z oddzielenia działalności wychowawczej od specjalnościowej. W wykorzystaniu elementów technik specjalnościowych do uatrakcyjnienia programu środowiska nie ma niczego złego, nie może to być jednak podstawowy i faworyzowany sposób pracy specjalnościowej.
Dodać należy, że w chwili obecnej sytuacja formalna harcerskich specjalności w ZHP jest niespójna. Obowiązuje dokument „Zasady pracy harcerskich specjalności” z 2011 r., nigdy nie wydano jednak do niego szczegółowych instrukcji dla poszczególnych specjalności, przez co drużyny specjalnościowe mają obowiązek corocznego składania sprawozdań, których jednak nie można formalnie przyjmować bądź odrzucać. Stoimy na stanowisku, że wprowadzenie całego systemu oceny i nadawania mian środowisk specjalnościowych było niecelowe, ponieważ jedynymi kryteriami oceny działań środowisk harcerskich winny być działania wychowawcze i ich efekty oraz zachowanie bezpieczeństwa, zaś techniki specjalnościowe są jedynie narzędziami metodycznymi i pod tym kątem winny być postrzegane.
1. W pkt. III zmiana na: "XXXVIII Zjazd ZHP zobowiązuje Główną Kwaterę ZHP do dokonania przeglądu specjalności ZHP do 31 grudnia 2014 r. oraz opracowania..."
2. Widziałbym drobne zmiany w uzasadnieniu, aby niektórzy z delegatów nie mieli wrażenia naszego ksenofobicznego podejścia do problemu. Propozycję wstawię w kolejnej odsłonie.
W upływającej kadencji władz centralnych podjęto niedokończoną próbę zasadniczej zmiany filozofii funkcjonowania specjalności harcerskich w ZHP. Niniejszy projekt uchwały kierunkowej ma na celu odwrócenie tego kroku i powrót do tradycyjnego, wypracowanego przez niemal sto lat modelu funkcjonowania specjalności, z pozostawieniem wprowadzonego niedawno podejścia jako dostępnej nadal dodatkowej alternatywy.
Od początków harcerstwa specjalności realizowane były w drużynach, które prowadziły metodyczną, długofalową pracę harcerską, zaś dla uatrakcyjnienia programu zastąpiły częściowo tradycyjny zestaw technik harcerskich innym, alternatywnym zestawem umiejętności spełniających tę samą funkcję wychowawczą. Wprowadzony niedawno model przedefiniował rolę specjalności, rozdzielając długofalową metodyczną pracę wychowawczą w drużynie od krótkoterminowego działania specjalnościowego, realizowanego w drużynie lub klubie, traktowanego jako uatrakcyjnienie programu, ale nie stanowiącego już integralnej części procesu wychowawczego.
Podstawą obowiązującego dziś modelu jest dorywcze podejście do specjalności, w którym specjalność z narzędzia metodycznego stała się atrakcją programową, a miano drużyny specjalnościowej można zdobywać i tracić. Stoimy na stanowisku, że takie przesunięcie środka ciężkości będzie w dłuższej perspektywie bardzo szkodliwe dla istnienia specjalności, ponieważ nie pozwala na odtwarzanie kadry specjalnościowej. Tradycyjnie głównym źródłem harcerskich kadr specjalnościowych były drużyny i szczepy specjalnościowe, gdzie przez kilka-kilkanaście lat wędrownik i późniejszy instruktor miał szansę zdobyć wysokie umiejętności. Kluby i ośrodki specjalnościowe działające na rzecz coraz to innych, angażujących się krótkoterminowo drużyn nie są w stanie samodzielnie wypełniać tego zadania z uwagi na dużo mniejsze zasoby kadrowe oraz ryzyko utraty harcerskiego charakteru wynikające z oddzielenia działalności wychowawczej od specjalnościowej. W wykorzystaniu elementów technik specjalnościowych do uatrakcyjnienia programu środowiska nie ma niczego złego, nie może to być jednak podstawowy i faworyzowany sposób pracy specjalnościowej.
Dodać należy, że w chwili obecnej sytuacja formalna harcerskich specjalności w ZHP jest niespójna. Obowiązuje dokument „Zasady pracy harcerskich specjalności” z 2011 r., nigdy nie wydano jednak do niego szczegółowych instrukcji dla poszczególnych specjalności, przez co drużyny specjalnościowe mają obowiązek corocznego składania sprawozdań, których jednak nie można formalnie przyjmować bądź odrzucać. Stoimy na stanowisku, że wprowadzenie całego systemu oceny i nadawania mian środowisk specjalnościowych było niecelowe, ponieważ jedynymi kryteriami oceny działań środowisk harcerskich winny być działania wychowawcze i ich efekty oraz zachowanie bezpieczeństwa, zaś techniki specjalnościowe są jedynie narzędziami metodycznymi i pod tym kątem winny być postrzegane.
Propozycja:
Uzasadnienie
W czasie ostatniej dekady została podjęta do dziś niedokończona próba zmiany postrzegania i dorobku specjalnościowego w ZHP. Różne pomysły na istnienie specjalności w programach naszego stowarzyszenia, brak konsekwencji przy określaniu zasad pracy specjalności, czy zmiany w organizacji zespołów specjalnościowych szczebla centralnego nie przyczyniły się do rozwoju tej części naszej działalności. Niniejszy projekt uchwały kierunkowej ma na celu przywrócenie prostych i jasnych zasad wychowania poprzez specjalności w ZHP, z jednej strony nawiązujących do niemal stuletniego dorobku tradycyjnego modelu, z drugiej strony pozwalających wykorzystać techniki specjalnościowe w każdej jednostce ZHP chcącej poszerzyć swoj program.
Od początków harcerstwa specjalności realizowane były w drużynach, które prowadziły metodyczną, długofalową pracę harcerską, zaś dla uatrakcyjnienia programu zastąpiły częściowo tradycyjny zestaw technik harcerskich innym, alternatywnym zestawem umiejętności spełniających tę samą funkcję wychowawczą. Podkreślamy, że długofalowość jest podstawą wszystkich procesów zachodzących w specjalnościach i dotyczy zarówno kwestii metodycznych, jak i rozwoju specjalistycznego harcerzy i kadr. Wprowadzony niedawno model przedefiniował rolę specjalności, przesuwając akcent z długofalowej metodycznej pracy wychowawczej w drużynie (podejście jakościowe) na krótkoterminowe działania i akcje specjalnościowe (będące uatrakcyjnieniem programu, ale nie stanowiące już integralnej części procesu wychowawczego), od których corocznej oceny miałaby zależeć opinia na temat pracy podstawowej jednostki organizacyjnej w ogóle.
Podstawą obowiązującego dziś modelu jest dorywcze podejście do specjalności, w którym specjalność z narzędzia metodycznego stała się atrakcją programową, a miano drużyny specjalnościowej można zdobywać i tracić. To efekt błędnego założenia uznającego, że do jednego worka można wstawić drużyny specjalnościowe w 100% opierające się na zasadach wychowannia przez daną specjalności, jak i jednostki inne, zainteresowane daną specjalnością chwilowo, na próbę, dla spróbowania czegos nowego, co po pewnym czasie będzie można wymienić na inne atrakcje.
Stoimy na stanowisku, że istniejący stan w dłuższej perspektywie zaszkodzi specjalnościom. Może też wpłynąć destrukcyjnie na rozwój nowych kadr, których wychowanie i późniejsze osiągnięcie wysokiego stopnia specjalizacji zajmuje od kilku do kilkunastu lat. Uważamy, że wprowadzenie systemu oceny i nadawania mian specjalnościowych w obecnej formie jest błędem, ponieważ jedynym wyznacznikiem oceny działań środowisk harcerskich winny być działania wychowawcze i ich efekty oraz zachowanie bezpieczeństwa, a kryteria działań drużyn specjalnościowych powinny jedynie być wskazówką dla drużynowego, po jakie narzędzia i jakie techniki może sięgać w swjej pracy.
Dodać należy, że w chwili obecnej sytuacja formalna harcerskich specjalności w ZHP jest niespójna. Obowiązuje dokument „Zasady pracy harcerskich specjalności” z 2011 r., jednak Główna Kwatera nie zatwierdziła żadnego z projektów szczegółowych instrukcji dla poszczególnych specjalności (tam, gdzie zostały one opracowane), przez co drużyny specjalnościowe mają obowiązek corocznego składania sprawozdań, których jednak nie można formalnie przyjmować bądź odrzucać. Co więcej, władze ostatnich kadencji nie przyjęły i nie zatwierdziły także innych dokumentów mogących być wskazówkami, bądż wyznacznikami standardów pracy specjalnościowej, jak np. przyjęte w głosowaniu na konferencji Specjalności Wodnej "Wychowanie wodne i morskie w ZHP", czy projekt regulaminu mundurów specjalnosci wodnej ZHP.
Jesteśmy przekonani, że przyjęcie uchwały określającej podstawową istotę specjalności oraz wyznaczającej terminy konkretnych działan władz ZHP na rzecz specjalności poprawi sytuację i wpłynie także na wprowadzanie elementów programu specjalności poza ich strukturami.
